Wśród tysięcy epizodów historycznych, które były udziałem miasta, uwagę przykuwa opowieść z roku 1626 – z okresu wojny trzydziestoletniej. Miasto broniło się wówczas przed wojskami duńskimi i saksońskimi. Choć walkami dowodzili mężczyźni (protestancką armię prowadził Ernst von Mansfeld, za obronę miasta odpowiedzialni byli: burmistrz Johann Fröhlich oraz Adam Czornberg), o zwycięstwie zadecydowały kobiety. Legenda nazywa je „gliwickimi babami”, które chwyciły za broń i odparły najeźdźców. Jedna z wersji opowiada o gorącej kaszy wylewanej wprost z garnków na głowy szturmujących mury Duńczyków, inna przypisuje kobietom strzelanie z armat nabitych kaszą. Ponieważ atak przeprowadzono w dniu odpustu z okazji święta Wniebowzięcia, z czasem pojawiło się określenie „śląskiej obrony Częstochowy”.
