Honorata Zolich
Jedyny zabytek wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO w województwie śląskim, znajduje się w Tarnowskich Górach i jest nim Sztolnia Czarnego pstrąga. Nazwa obiektu nawiązuje do pływających w jej wodach pstrągów, które w świetle lamp karbidowych wydają się być czarne.
SZTOLNIA A KOPALNIA
Sztolnia to nic innego jak zwykły korytarz prowadzący ze stoku góry w jej głąb. Służy do odprowadzania wody, wentylacji, transportu kopaliny lub dojścia do jej pokładów. Sztolnia różni się od kopalni zarówno przeznaczeniem jak i budową. Sztolnie są zazwyczaj krótsze od kopalń i nie mają pionowych szybów. Kopalnia natomiast służy do eksploatacji złóż minerałów oraz zazwyczaj jest głębsza i ma pionowe szyby, które prowadzą do różnych poziomów kopalni. W dzisiejszych czasach, zarówno sztolnie jak i kopalnie często są wykorzystywane jako trasy turystyczne.
OPORNA BUDOWA
Sztolnia Czarnego Pstrąga należy do założonej w 1784 roku królewskiej kopalni rudy ołowiowo-srebrowej „Fryderyk”. Powstanie sztolni wiązało się z potrzebą stworzenia nowego, bardziej wydajnego systemu odprowadzania wód z podziemi, który zastąpiłby istniejące kieraty konne. Projektowanie i budowa sztolni trwały bardzo długo; już 21 kwietnia 1821 roku rozpoczęto drążenie tuneli. Prace postępowały powoli, bo w tempie około 3 – 4 metrów na tydzień. Na możliwość skorzystania ze sztolni trzeba było czekać aż 13 lat, ponieważ oddano ją do użytku dopiero w lipcu 1834 roku! Wpływ na tempo prac miały między innymi metody wykorzystywane przez ówczesnych fachowców nadzorujących procesy projektowania oraz budowy. Dawni mierniczy posługiwali się stosunkowo prostymi narzędziami pomiarowymi takimi jak kompas, wycechowana łata miernicza, sznury pomiarowe, pion czy kątomierz. Niezbędna była przede wszystkim znajomość geometrii, stereometrii i geografii. Co ciekawe, sztolnia działa do dziś odwadniając podziemia Tarnowskich Gór.
SYLWESTER I EWA
Współcześnie odcinek sztolni (oddany do użytku turystycznego już w 1957 roku) składa się między innymi z wodnego tunelu liczącego 600 metrów i dwóch szybów. Szyb numer 17 (Sylwester) oraz szyb numer 13 (Ewa) znajdują się w Parku Repeckim, na północnym zboczu doliny rzeki Dramy. Szyby są obudowane kamieniem dolomitowym, a całe budowle mają owalny przekrój i sięgają sztolni na tym samym poziomie – 20 metrów (Szyb Sylwester jest głębszy o 10 metrów ponieważ powierzchnia terenu, w którym go zgłębiono położona jest wyżej).
Dodatkowo, obok Sztolni położona jest Tężnia Gwarków. Jest to tężnia solankowa, z której można korzystać od 21 marca 2024 roku. Budowla ma 6 metrów wysokości oraz 20 metrów długości. Korzystanie z tężni ma działanie lecznicze, inhalacja korzystnie wpływa na układ nerwowy, układ gruczołów dokrewnych, a także działa stymulująco na pracę układu odpornościowego.
PODZIEMNA WENECJA
Zwiedzanie sztolni rozpoczyna zbiórka z przewodnikiem pod Szybem Sylwester. Stamtąd schodzi się stalowymi schodami w dół szybu, do przystani łodzi Sztolni Czarnego Pstrąga. Po zajęciu miejsc wyrusza się na zwiedzanie jednego z najdłuższych w Europie podziemnego tunelu. Przepływ łodziami trwa około 60 minut, podczas którego przewodnik opowiada o historii obiektu. Ze względu na formę zwiedzania, sztolnia często nazywana jest podziemną Wenecją. W trakcie trwania wycieczki przepływa się przez cztery bramy: Pamięci, Odważnych, Szczęśliwych i Leniwych. Każda z nich skrywa tajemnice związane z budową tego obiektu. Oprócz tego na ociosach (ścianach tunelu) oraz w wodzie zaobserwować można różnego rodzaju obiekty przyrodnicze, takie jak: ryby (pstrągi), grzyby czy różne formy naciekowe – stalaktyty, stalagmity, stalagnaty. W podziemiach, niezależnie od pory roku, panuje stała temperatura powietrza: 10°C, oraz stała temperatura wody: 6°C. Koniec zwiedzania ma miejsce w przystani zlokalizowanej przy Szybie Ewa.
Inną możliwością odwiedzenia sztolni jest (wprowadzone od niedawna) podziemne morsowanie. Jest to wyjątkowa forma kontaktu z zabytkiem, idealna dla każdej osoby pragnącej odmienności, oryginalności oraz wrażeń. Polega ono na kąpieli w podziemnych wodach, do których dostajemy się krętymi schodami prowadzącymi do cumujących łodzi czekających na turystów. Na czas morsowania łodzie chowane są pod pomost by umożliwić swobodny dostęp do wody.
Wyświetl większą mapę
