Zbigniew Markowski
PRZEBUDOWY BEZ KOŃCA
Nie sposób jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, w którym roku zbudowano opolski ratusz. Wiadomo, że pierwszy, ceglany obiekt (już z zegarem i dzwonem) będący siedzibą władz miejskich wzniesiono w XV wieku – wcześniej w miejscu tym istniała budowla drewniana nazywana domem kupieckim. Dzisiejszy kształt budowli powstawał całymi stuleciami: była rozbudowa w XVI wieku, ale na początku następnego stulecia znów trzeba było ratusz przebudowywać, bo strawił go pożar. Najistotniejsza chyba zmiana nastąpiła w latach 1818 – 21, gdy dobudowano okazałe skrzydło północne: projektantom rad udzielał wówczas słynny, rezydujący w Berlinie architekt – Karl Friedrich Schinkel, który na obiekcie wywarł swoje klasycystyczne piętno, choć zachowano barokową kopułę wieży. Gigantyczna, mierząca sobie ponad 62 metry ratuszowa wieża, którą oglądamy tu dzisiaj, powstała dopiero w 1864.
Tę – dla odmiany – wzorowano na Palazzo Vecchio z Florencji, przy czym włoska wieża jest nie tylko pół tysiąclecia starsza, ale i 30 metrów wyższa. Usuwanie przylepionych od zachodu i południa budynków (spełniających przez stulecia funkcję sklepów) rozpoczęto w 1933 roku, niestety: osłabiło to podparcie wieży, która w połowie następnego roku runęła – miażdżąc historyczną salę książęcą. Wieżę jednak odbudowano wzmacniając konstrukcję dodatkowym skrzydłem południowym. W czasie ostatniego remontu – przed mniej więcej dwudziestu laty – oddano do użytku piwnice. Dziś mieści się tam piwiarnia, co można potraktować jako nawiązanie historyczne do XVI wieku – wówczas serwowano w tym miejscu piwo ze Świdnicy.
ALEJĄ GWIAZD IDZIEMY
Nie zawsze można ufać zegarowi z ratuszowej wieży: pochodzący z 1936 czasomierz sprawia problemy. Przy pierwszym podejściu urzędnikom magistratu nie udało się nawet dostać do jego wnętrzności. Po wschodniej stronie ratusza znajduje się Aleja Gwiazd Festiwalu Polskiej Piosenki – miejsce upamiętniające wybitnych polskich twórców: od Czesława Niemena, Karin Stanek, Wojciecha Młynarskiego i wciąż popularnej w Opolu Maryli Rodowicz, przez Beatę Kozidrak, grupę Kombi aż po Myslovitz oraz Kayah. Ale warto też udać się na północny – zachód: do gotyckiego kościoła katedralnego Świętego Krzyża. Charakterystyczne (ale już neogotyckie) wieże mierzące sobie 73 metrów sprawiają, iż jest on najwyższą budowlą w Opolu. To świątynia bardzo stara – pierwsze materialne wzmianki o jej istnieniu pochodzą z 1223.
Historycy spekulują jednak na temat przekazów mówiących, iż drewniany kościół (jeszcze pod wezwaniem świętego Wojciecha) istniał tu już w 1002 roku – miał go ufundować Bolesław Chrobry. Również nie jest potwierdzona informacja o otrzymaniu w 1024 roku relikwii: fragmentów krzyża, na którym umarł Jezus, dar miał pochodzić od świętego Emeryka i zostać przekazany przez wrocławskiego biskupa. Świątynia jest miejscem wiecznego spoczynku ostatniego piastowskiego księcia linii opolsko – raciborskiej – Jana II Dobrego – zmarł w 1532 roku. Tym, co przyciąga jednak wiernych do neogotyckiego (przebudowa w XIX wieku) wnętrza katedry jest cudowny wizerunek Matki Boskiej Opolskiej.
MOSTY I KAMIENICE
To malowidło opisane po raz pierwszy w 1659 roku; pochodzi z Piekar Śląskich i już tam zasłynęło cudami – przypisuje się mu między innymi cofnięcie czarnej śmierci ze stolicy Czech. W obawie przed najeźdźcami (wpierw turecką nawałą, później – Szwedami) obraz dwukrotnie wywożono do Opola – za drugim razem już tam pozostał: w Piekarach znajduje się kopia. Badania malowidła określiły datę jego powstania na koniec XV wieku. Tuż za świątynią znajdziemy częściowo zrekonstruowane, ceglane mury obronne z basztą. Opole otrzymało solidne mury już w wieku XII – te, które oglądamy między bazyliką a Młynówką są o dwa stulecia młodsze. Jak przystało miastu nadrzecznemu, Opole szczyci się sporą liczbą mostów – jest katedralny, żółty a także zbudowany w 1902 roku – zielony (zwany groszowym, przez Niemców zaś – fenigowym). Od roku 2004 pełni on również rolę mostu zakochanych.
Zgodnie z zapoczątkowaną we Włoszech modą, zaangażowane uczuciowo pary zostawiają tu na wieczną pamiątkę kłódkę ze swoimi imionami. Zaraz za mostkiem znajduje się domek szwajcarski – charakterystyczna drewniana budowla (dziś zakład gastronomiczny) przed stu laty służący miejskim radcom jako miejsce debat. Modrzewiowe budownictwo tego typu, stylizowane na siedziby szwajcarskich górali było na tym terenie w drugiej połowie XIX wieku niezwykle popularne. Warto jednak dokładniej przypatrzeć się całej panoramie Opola: znajdziemy tu całe zatrzęsienie przepięknych kamienic, spacerować zaś można bez końca.
Początki Opola giną w mrokach historii – o jego prastarym pochodzeniu świadczy źródłosłów nazwy miasta. Legenda mówi co prawda, iż jej autorem jest zaginiony na polowaniu książę, który całymi dniami błąkał się nie mogąc znaleźć drogi do swojego zamku. Gdy wreszcie dotarł na rozległą leśną polaną z kilkoma chatami, uradowany wykrzyknął: – O, pole! Językoznawca niemiecki – Heinrich Adamay (w książce z 1888 roku) podał jednak inne wytłumaczenie – jego zdaniem „opole” w dawnej polszczyźnie oznaczało „główną miejscowość związku wielu miejscowości”. To interpretacja bardzo bliska dzisiejszym ustaleniom – w średniowieczu „opole” oznaczało organizację związanych ze sobą (gospodarczo i politycznie) osad, najczęściej o charakterze rolniczym. Innymi słowy: to okolice pola, stanowiące administracyjne centrum – często utożsamiane z obwarowanym grodem. Gród był tu już w IX wieku – pierwszą wzmiankę o Opolu odnotowano bowiem w 845 roku. Rok 990 to data przyłączenia całego obszaru Śląska do państwa Mieszka I, w 1211 panowanie rozpoczął tu Kazimierz I – pierwszy opolski książę. W 1395 miasto rządzone przez Władysława Opolczyka oblegał Jagiełło, który sprzeciwiał się dyplomatycznym planom księcia. A tak o Opolu pisał w 1847 roku Józef Lompa: „miasto główne obwodu na prawym brzegu Odry, 7000 mieszkańców, 12 mil od Wrocławia, w nowszych czasach rozprzestrzenione i gmachami pięknemi, mianowicie ratuszem, domem regencyjnym i szkołą dla akuszerek przyozdobione, mające gimnazjum katolickie i szkołę budowniczą, drukarni 2, zamek starodawny książąt panujących z pokolenia Piastów”.
Wyświetl większą mapę
