Emilia Miara
Ruiny zamku biskupów wrocławskich w Ujeździe mieszczą się w województwie opolskim. Można je dostrzec między wyremontowanym w 2022 roku rynkiem z piękną fontanną i setką drzew, zalewem ujazdowskim i kościołem ze strzelistymi wieżyczkami. Niestety zamek nie jest już tak okazały jak przed drugą wojną światową, ale nadal można dostrzec w nim piękno i dawną świetność.
ZAMEK UDUCHOWIONY
Dokładna data powstanie budowli nie jest znana, ale prawdopodobnie po 1155 roku wybudowano w Ujeździe kamienną warowną basztę otoczoną murem obronnym o wymiarach 31,5 metra na 23 metry. Z jednej strony otoczona była fosą, z drugiej zaś obwarowana wałem ziemnym z palisadą. W 1223 roku Biskup Wawrzyniec zezwolił na powstanie miejsca targowego w Ujeździe, co przyczyniło się do rozwoju handlu. Moment ten uważa się za datę założenia miasta, które stawało się coraz bardziej zaludnione. W XIII wieku do baszty dobudowany został Dom Biskupi pełniący funkcję siedziby prokuratora, czyli rządcy finansami dóbr kościelnych. Od tego czasu do XV wieku biskupi wrocławscy przebywali w siedzibie podczas wizytacji swoich majątków i wystawiania ważnych dokumentów.
Budowlę przebudowano na styl gotycki w XIV wieku. To wtedy wzniesiono nowy ceglany Dom Biskupów, wyglądający bardzo reprezentatywnie. Mieścił się tam również dziedziniec. Warownia stała się jednak powodem do konfliktu między księciem Bolkiem III Opolskim a biskupem Przecławem z Pogorzeli. Ostatecznie spór został zażegnany, decyzją końcową był nakaz rozebrania murów obronnych wokół zamku i miasta. Zostały one jednak szybko odbudowane i tak zamek wraz z miastem pozostały ufortyfikowane na długie lata.
PATCHWORK EPOK
26 lutego 1524 roku Mikołaj Dluhomil z Bierawy został pierwszym prywatnym właścicielem miasta Ujazd za zgodą ówczesnego biskupa wrocławskiego i Stolicy Apostolskiej. Zamek pozostawał w rękach prywatnych wielu właścicieli. W latach 1580 – 1585 gruntownie przebudowany, tym razem na styl renesansowy. Obecnie z wersji warownej budynku zostały jedynie części przyziemia i murów zewnętrznych. Po przebudowie zamek miał plan nieregularnego prostokąta, a dawny dziedziniec zabudowano. Budowla stała się masywniejsza i ozdobiona licznymi ornamentami. Powstała również nowa okrągła baszta z klatką schodową. W 1660 pałac czekała kolejna zmiana. Zburzono basztę, a budynek zyskał drugie piętro.
W XVIII wieku w pałacu powstały skrzydła boczne i dodatkowy jednopiętrowy budynek. Przebudowany został budynek bramny i cała wschodnia strona budowli. Stronę północną zabudowano piętrowym obiektem gospodarczo-mieszkalnym. Ważnym rozdziałem w istnieniu zamku był ród Hohenlohe, którego kolejni następcy stawali się jego właścicielami. Hugo Hohenlohe – Öhringen otrzymał nawet tytuł księcia Ujazdu od króla pruskiego Wilhelma I w 1861 roku. W międzyczasie zamek przeszedł kolejną przebudowę, tym razem stał się okazałym barokowo-manierystycznym pałacem. Zmieniła się elewacja zewnętrzna, dobudowano piękny taras i schody prowadzące do parku. Przebudowie uległy pomieszczenia i dach. Pozostałości herbu rodowego Hohenlohe – Öhringen znajdowały się nad bramą wjazdową, obecnie jednak umieszczono tam kopię.
Zamek stanowi patchwork epok, w których istniał. Patrząc na zachowane elementy budowli, można odnieść wrażenie, że różne elementy nie pasują do siebie. Spowodowane jest to właśnie licznymi przebudowami.
NIE WSZYSTKO LEGŁO W GRUZACH
Ogromny wpływ na obecny stan zamku miały działania Armii Czerwonej w czasie drugiej wojny światowej. Miasto Ujazd zostało zniszczone w 70%, w tym ucierpiał rynek oraz zamek książęcy. Przez parędziesiąt lat nie udało się odbudować zamku, powoli niszczał i zarastał. W latach 70. XX wieku przeprowadzono badania archeologiczne, które dowiodły o poszczególnych fazach przebudowy zamku. Dostrzeżono elementy związane ze stylem romańskim, gotyckim, barokowym i okresem historyzmu. Odnaleziono także pozostałości kafli piecowych i podłogowych oraz elementy kostki na dziedzińcu.
Budynkowi groziło zawalenie, ale w 2016 zamek ujazdowski przeszedł rewitalizację. Oczyszczono piwnice, zabezpieczono ściany i wzmocniono delikatne elementy. Powstał również drewniany taras widokowy, z którego można podziwiać wnętrze zamku oraz okolicę. W 2019 dookoła ruin powstała ilustrowana ścieżka edukacyjna, z której można dowiedzieć się wiele o zamku i samym Ujeździe. Wyeksponowana została także studnia i biegnący od niej dawny ciek. Teren wokół ruin jest bardzo zadbany. Zagospodarowany teren stanowi miejsce wypoczynku i umożliwia zwiedzającym spędzenie miło czasu w towarzystwie ruin zamku, który przeżył wieki historii.
Wyświetl większą mapę
