Marlena Piątek
PEREŁKA W CENTRUM PARKU
Park Śląski oprócz tego, że jest prawdziwą oazą zieleni, zlokalizowaną pośrodku kilkumilionowej aglomeracji górnośląskiej, to przede wszystkim skrywa w swoim wnętrzu prawdziwe perełki. Jedną z nich jest właśnie Planetarium, które poza interesującą historią powstania, obecnie po kilkuletniej modernizacji jest najnowocześniejszym tego typu obiektem w Europie. Pomimo tego, że budynek powstał w latach 50. XX wieku i w tym momencie ma blisko 70 lat, to nadal znajduje się w czołówce najbardziej unikatowych obiektów architektonicznych na świecie.
Historia Planetarium Śląskiego rozpoczęła się w 1953 roku, dokładnie wtedy, Zbigniew Solawa związany z Centralnym Biurem Projektów Architektonicznych i Budowlanych w Krakowie przygotował jego projekt. W chwili powstania obiektu, na świecie istniało jedynie 29 planetariów, w tym w Polsce do tego momentu, nie było ani jednego. Bardzo istotną kwestią, jeśli chodzi o sam budynek jest architektura. Pierwotna część planetarium składała się właściwie z trzech elementów, a konkretnie z projektu na planie koła, ośmiobocznego obserwatorium oraz łączącego obie części pierścienia z dziedzińcem wewnętrznym. Oba budynki swoim wyglądem przypominają mijające się planety, a centralnym miejscem obiektu jest zegar słoneczny. Sam zegar również stanowi niezwykle interesujący element, ponieważ jego autorem był znany w tamtym okresie gnomonik Tadeusz Przypkowski, który opracował konstrukcję dziewięciometrowego pentagnomonu znajdującego się w centralnej części dziedzińca.
NAJNOWOCZEŚNIEJSZE W EUROPIE
Pomimo tego, że planetarium w Chorzowie w latach 50. XX wieku było jedną z najnowocześniejszych budowli na świecie, to nie znaczy, że podczas budowy nie obyło się bez komplikacji. Z racji tego, że powstało na filarze ochronnym pozostawionym w obszarze eksploatacji górniczej, to nadal było narażone na różnego rodzaju ruchy ziemne, które mogły zaburzać precyzyjne pomiary urządzeń astronomicznych. Ta sytuacja wymusiła na architekcie znalezienie rozwiązania, które pozwoliłoby uniknąć tego problemu. Zdecydowano, że najlepszym wyjściem będzie zastosowanie konstrukcji żelbetonowej z ceglaną zabudową, na której osadzono cały pierścień i kopułę. Dodatkowo, cienka żelbetonowa kopuła została wzmocniona izolacją wykonaną ze szkła piankowego. Oprócz tego, aby móc odpowiednio podwiesić płótna ekranu, zdecydowano się na budowę drugiej, wewnętrznej kopuły, wykonanej ze stali. Z kolei przestrzeń pomiędzy dwoma kopułami została wykorzystana do ogrzewania i klimatyzacji. Opisując historię planetarium, należy zaznaczyć, że inspirację dla projektu Zbigniewa Solawa stanowiły dwa inne obiekty, a konkretnie planetarium w Chicago oraz Moskwie, które powstały około 1930 roku. Architekt, w oparciu o te projekty, stworzył własną wizję, której podstawę stanowiły proste stereometryczne kształty walca oraz kuli. Biorąc pod uwagę wygląd planetarium w Chorzowie, w porównaniu ze wspomnianymi wyżej działami zagranicznych architektów, można dostrzec w nim pewnego rodzaju futurystyczną wizję, która w tamtym okresie najczęściej była spotykana w książkach lub filmach fantastyczno-naukowych. Ostatecznie, budowę całego planetarium zakończono w 1955 roku.
Po wielu latach, w 2018 roku nadszedł moment przebudowy i generalnego remontu planetarium, który zakończył się w czerwcu 2022 roku. Jeśli chodzi o aspekty architektoniczne i samą konstrukcję to jej forma zachowała pierwotny kształt, jedynie zmodernizowano zabytkową część oraz powiększono kompleks o dwa pomieszczenia. W nowej części powstały ekspozycje w ramach projektu Planetarium – Śląski Park Nauki, które przyczyniły się do tego, że Planetarium Śląskie zyskało miano jednego z najnowocześniejszych obiektów w Europie.
NIEWAŻKOŚĆ W OFERCIE
W dobudowanej części obiektu, znajdują się ekspozycje, które umożliwiają zwiedzającym zapoznanie się z trzema dziedzinami nauki, takimi jak meteorologia, sejsmologia oraz astronomia na dwóch ścieżkach zwiedzania – astronomicznej oraz geofizycznej, a każde wejście możliwe jest wyłącznie w obecności przewodnika. Pierwsza ścieżka, między innymi daje możliwość bliższego poznania zagadnień oraz instrumentów obserwacyjnych związanych z astronomią, takich jak teleskopy, lunety oraz celostaty. Do największych atrakcji tej części należy pokój pozwalający na spacer wśród gwiazd w specjalnych okularach 3D. Z kolei druga ścieżka, obejmuje wszelkie zjawiska związane z meteorologią i sejsmologią. Zwiedzający mogą przeżyć symulowane trzęsienie ziemi, zobaczyć jak powstają określone zjawiska pogodowe, przenieść się do zupełnie innych sfer klimatycznych, a także wcielić się w rolę prezenterów pogody. Oprócz tego, planetarium przygotowało specjalne symulatory lotu w kosmos, które dają realistyczne poczucie lotu do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej oraz doświadczenie tak zwanego stanu nieważkości. Jednak to nie wszystko, kolejną atrakcją jaką przygotowało planetarium, jest możliwość wjechania na wieżę widokową znajdującą się na wysokości 25 metrów, która swoimi możliwościami również zaskoczy niejedną osobę.
W tym miejscu, należy także wspomnieć o głównej atrakcji Planetarium Śląskiego, jakim jest wielka okrągła sala z ogromnym ekranem na kulistym sklepieniu, na której to odbywają się słynne pokazy. Jest to miejsce, w którym w pewnym sensie historia łączy się z najnowszą technologią. Po modernizacji sala została wyposażona z jeden z najnowocześniejszych systemów wizualizacji nieba jaki obecnie istnieje. Znajduje się tam wiele rzutników cyfrowych, będących w stanie wyświetlić różnego rodzaju obrazy ruchome oraz rzutnik analogowy wyświetlający blisko 100 milionów gwiazd. Wszystko to, ukazuje Planetarium Śląskie jako miejsce, które bez względu na wiek stale się rozwija i dąży do pozostanie w światowej czołówce.
Wyświetl większą mapę
