Agnieszka Rusek
OD WARSZTATU PEŁNEGO ŻYCIA
Dąbrowa Górnicza to miasto w województwie śląskim, które skrywa wiele pięknych oraz bujnie zielonych miejsc. Pogoria – czyli kompleks jezior, przy których możemy jeździć na rowerze, spacerować i plażować, ale także parki, w których znajdziemy malownicze drzewa i krzewy, a także przyjemny chłód przeszywający ciało, uznawane są za wizytówkę tej urokliwej miejscowości. Każdy dąbrowianin wie, że Pałac Kultury Zagłębia to jeden z najbardziej rozpoznawalnych budynków w regionie, jeśli jednak przejdziemy kilka metrów dalej, ujrzymy obiekt historyczny, który na nowo zaczął tętnić życiem i z dnia na dzień staje się coraz bardziej popularny! Mowa tu o starej fabryce obrabiarek, która podczas przemysłowej przeszłości Dąbrowy, była niezwykle ważna, z czasem jednak ją zamknięto, a dzięki rewitalizacji z powrotem ożyła, i stała się nie tylko historycznym, ale także społecznym i kulturowym miejscem.
Fabryka Pełna Życia, bo tak obecnie brzmi jej nazwa, swoją historię zaczęła tworzyć już w latach 70 XIX wieku, kiedy funkcjonowała jako warsztat kowalsko-ślusarski. Pewien, cieszący się już wtedy niemałą sławą, czeski inżynier i przemysłowiec, Emil Škoda postanowił ją wykupić. I tak oto, pod zarządem twórcy znanej obecnie na całym świecie marki samochodowej, zakład funkcjonował przez blisko dwadzieścia lat pod nazwą „Dąbrowska fabryka maszyn E. Škoda”. W 1893 towarzystwo akcyjne przemysłu metalowego zainteresowało się fabryką. Dąbrowski i sosnowiecki zakład, na którego czele stali Wilhelm Fitzner i Konrad Gamper, wykupił ją i zajął się produkcją kotłów parowych, podgrzewaczy wody, aparatów do oczyszczenia wody i innych elementów budowlanych. Zakład zajmował się również budową wież wyciągowych dla kopalń, maszyn dla cukrowni, papierni, gorzelni i fabryk chemicznych. Produkowano również urządzenia hutnicze, górnicze, wagoniki, jak i kolejki linowe oraz łańcuchowe. Co ciekawe, pomieszczenia fabryczne oprócz swojej przestronności, wyposażone były w wentylację, a także oświetlenia elektryczne, co było rzadkością w tamtych czasach. Nic dziwnego, że aż 400 osób mogło liczyć na pracę w tak dobrych warunkach.
KOLEJE LOSU
W latach międzywojennych fabryka zaczęła produkcję części do lokomotyw kolejowych, i weszła w skład spółki pod nazwą „Zjednoczone Fabryki Maszyn, Kotłów i Wagonów L. Zieleniewski i Fitzner-Gamer S.A.”. Po wkroczeniu wojsk niemieckich na tereny dąbrowskie, Niemcy już po kilku dniach uruchomili fabrykę, przestawiając ją w znacznej mierze na produkcję militarną. W 1949 roku zakład został upaństwowiony, przyjmując nazwę Śląsko-Dąbrowskiej Fabryki Urządzeń Mechanicznych, a od 1959 roku Dąbrowskiej Fabryki Obrabiarek DEFUM im. Stanisława Krzynówka. W latach 50. XX wieku rozszerzono asortyment produkcji o tokarki karuzelowe. Dąbrowska Fabryka Obrabiarek zajmowała się głównie mechaniczną obróbką ciężką, lekką oraz montażem, a w 1966 roku dzięki pokaźnym środkom finansowym wybudowano nową halę montażową wraz z zapleczem socjalnym.
W latach 1969-71 powstał biurowiec z zapleczem dla biura konstrukcyjnego, wówczas główna hala produkcyjna została przebudowana, a od roku 1970 fabryka została włączona do Zespołu Obrabiarek Ciężkich ,,Kombinat PONAR-PORUM” w Porębie koło Zawiercia.
Dąbrowska fabryka produkowała tokarki karuzelowe oraz wytaczarki średnie i duże, które cieszyły się ogromną popularnością, nie tylko na terenie kraju, ale i na całym świecie. Świadczy o tym założenie kilku placówek handlowych na terenie Stanów Zjednoczonych, a w roku 2004 na zlecenie Ministerstwa Obrony USA, zakład wykonał szlifierkę do obróbki komór nabojowych w armatach okrętowych. Wraz z początkiem XXI w., wzrosła konkurencja na rynku, a przez brak niezbędnych inwestycji, fabryka nie była w stanie z nią rywalizować. Doprowadziło to do likwidacji fabryki w 2015 roku. Do dzisiaj zachowały się jednak unikatowe hale fabryczne z oryginalnymi elementami eklektycznymi i secesyjnymi fasadami.
Niedługo później narodziła się idea, aby teren nieczynnej fabryki ,,Defum”, który był niedostępny dla mieszkańców, przekształcić w otwartą przestrzeń publiczną, która dzień w dzień tętnić będzie życiem. Idąc tym tokiem, w 2018 roku powstała koncepcja społeczna, zgodnie z którą, Fabryka Pełna Życia winna być projektem samowystarczalnym finansowo, łączącym atrakcyjne otwarte przestrzenie publiczne z funkcjami komercyjnymi, przy jednoczesnym utrzymaniu kontroli architektury przez gminę Dąbrowa Górnicza. Z tej koncepcji, narodziła się kolejna, w której wykazano, że należy powiększyć założoną wcześniej powierzchnię, budując obok dawnych fabrycznych hal nowe obiekty, „wymieszać” funkcje poszczególnych budynków, wyraźnie podkreślić zagłębiowską i dąbrowską tożsamość miejsca.
NASZE, CZYLI WSPÓLNE
Współczesną Dąbrowę Górniczą ukształtował przemysł, przez co nie posiada ona wyróżniającego się centrum miasta, z charakterystycznymi dla takich miejsc funkcjami. Dlatego idea Fabryki Pełnej Życia przekształciła się w konkretny plan, stając się momentem przełomowym. To właśnie w miejscu fabryki miało powstać nowe centrum miasta, na które wpływ będą mieli mieszkańcy, organizacje pozarządowe, jak i lokalni przedsiębiorcy. W weekend 25-27 października 2019 r. miało miejsce huczne otwarcie dawnego warsztatu elektrycznego DEFUM, który zamienił się w multimedialne centrum wystawowe, miejsce spotkań i koncertów.
Fabryka Pełna Życia postanowiła nie czekać, aż nowe centrum miasta zostanie zbudowane, a już teraz zacząć tworzyć strefę oferującą wielość różnorodnych wydarzeń i aktywności. Stała się miejscem niezwykle ważnym dla mieszkańców, gdyż posiada nie tylko przestrzeń kultury, ale także spotkań, wypoczynku, rekreacji oraz doświadczeń kulinarnych, które zachęcają do aktywnego spędzania czasu. Jest to miejsce idealne na wypad ze znajomymi, w którym będziemy mogli sączyć dobre drinki, kraftowe piwa oraz zjemy pyszną pizzę. Dodatkowym urozmaiceniem takiego wieczoru są występy DJ-ów oraz koncerty, dzięki którym możemy posłuchać muzyki granej na żywo. Coraz więcej młodych muzyków, chcąc pokazać swoje umiejętności, postanawia wkroczyć na scenę i idzie im to świetnie! Oprócz tego, w cieplejsze wieczory organizowane są kina plenerowe, występy teatralne i wystawy sztuki. Nie mogłoby zabraknąć również zlotu foodtrucków, festiwali street foodowych, czy kulinarnych uczt, które są szczególnie doceniane przez smakoszy. Kolejnym niesamowitym wydarzeniem jest bal wielopokoleniowy, który pokazuje, że wiek to tylko liczba, a tańczyć i bawić się każdy może. Możemy zabrać ze sobą babcię bądź dziadka, zapewnić im dużo zabawy, a także pogłębić rodzinne więzi.
Fabryka zachęca do aktywności fizycznych, organizując zajęcia z fitnessu oraz jogi na świeżym powietrzu. Znajduje się również boisko z piaskiem, które umożliwia grę w siatkówkę albo coraz bardziej popularną grę w bule. A dla osób kochających antyki, w trzecią niedzielę każdego miesiąca odbywa się Dąbrowski Jarmark Staroci, na którym możemy upolować wiele cennych unikatów z długą historią, od książek i płyt winylowych, po biżuterię i porcelanę. Fabryka posiada również Punkt Widokowy, jedyny taki w Polsce, z którego obserwujemy nie widok i przestrzeń wokół, a piękne, przemysłowe wnętrze dawnych zakładów produkcji obrabiarek. Będąc w środku, możemy podziwiać m.in. unikalne stalowo-drewniane konstrukcje, pamiątkowe tablice, wyposażenie fabrycznych hal oraz uratowane i odrestaurowane modele odlewnicze. Dodatkowo zaplanowana została realizacja wystaw czasowych, instalacji i działań artystycznych. Celem jest odkrywanie poprzemysłowego dziedzictwa Dąbrowy Górniczej i reinterpretowanie go na nowo.
Fabryka Pełna Życia z dnia na dzień się rozwija, a mnogość i różnorodność wydarzeń przez nią organizowanych, tylko zachęca ludzi do współtworzenia tam czegoś pięknego, do tworzenia wspomnień. A całe miasto, Dabrowa Górnicza, dzięki temu miejscu zyskuje nowy charakter. Fabryka powstała, aby łączyć ludzi, dawać im atrakcje, jednocześnie umożliwiając kontakt z kulturą. A cała praca i serce włożone w nowy projekt fabryki, dba o poszanowanie historycznego dziedzictwa, bo „Fabryka Pełna Życia to Fabryka Pełna Historii”- 140 lat historii.
Wyświetl większą mapę
