Zbigniew Markowski
OD ŁÓDKI DO APTEKI
Dąb, o którym mowa rósł już w 155 roku. Późną jesienią roku 371 u stóp jego potężnego pnia zjawili się ludzie z narzędziami: poszukiwali drzewa do zrobienia dużej jednostki pływającej – to było w sam raz. Pradawny szkutnik od razu zabrał się do roboty: dębina ma to do siebie, że łatwiej poddaje się obróbce zaraz po ścięciu drzewa. Choć z konstrukcyjnego punktu widzenia z dębu zrobiono jedynie dłubankę czyli prymitywne czółno, obiekt ten na pewno robił na wodzie duże wrażenie: 12 metrów i 35 centymetrów długości przy szerokości dochodzącej do 106 centymetrów. Czy łódź dobrze służyła swoim użytkownikom – nie wiadomo. Wiemy jednak, że w 1991 roku wykopano ją podczas prac w żwirowni – niedaleko rzeki Nysy Kłodzkiej (miejscowość Lewin Brzeski). Konserwacja trwała aż pięć lat: dziś dłubankę (ze względu na duże gabaryty nazywaną też przez archeologów barką) możemy oglądać w opolskim Muzeum.
Archeologiczna część zbioru odwołuje się do czasów znacznie bardziej zamierzchłych – przenosimy się 300 tysięcy lat wstecz. Wykopalisk jest zresztą tak wiele, że można przedstawiać je w kolekcjach takich jak siedlisko neandertalczyka czy zbiory broni, naczyń, narzędzi, sprzętów domowych. Ale coś dla siebie znajdzie w tej placówce miłośnik dowolnego okresu historycznego. Opisują to tytuły wystaw stałych: Pradzieje i wczesne średniowiecze Opolszczyzny, Opole: gród – miasto – stolica regionu, Etnografia Opolszczyzny – tradycja i zmiana. Muzeum ma również miejsca szczególne: na przykład siedemnastowieczną aptekę. Co ciekawe – nawet mury są w niej oryginalne, bo dawni jezuiccy farmaceuci prowadzili praktykę właśnie w tym miejscu, w swoim kolegium. Zachowała się nawet polichromia z wizerunkiem Jezusa uzdrawiającego wiernych.
MULTIMEDIA I FILIŻANKI
Do pracy w Muzeum zaprzęgnięto multimedia: nie tylko w postaci licznych kiosków komputerowych, ale również okazałej makiety Opola w połowie XVIII wieku. Dzięki podświetleniu poszczególnych obiektów doskonale widać ich lokalizację oraz wzajemne zależności. Do sporządzenia makiety wykorzystano rysunki Friedricha Bernharda Wernera – rysownika, który brał udział w tworzeniu okazałego atlasu Śląska. Niewiele miast posiada za sprawą muzealnych, powszechnie dostępnych zbiorów tak dokładnie udokumentowane dzieje jak Opole. Eksponaty pochodzą z przedziału czasu od epoki kamiennej aż po rok 1968. Uwagi warta jest licząca ponad 800 sztuk kolekcja delikatnej tułowickiej porcelany z czarnego fajansu. To dar mieszkańca Brzegu – Antoniego Bilońskiego, który zastawy produkowane od 1842 roku z inicjatywy hrabiego Ernsta von Franckenberg – Ludwigsdorf zbierał przez całe dziesięciolecia
Czasem do kolekcji włączane są przedmioty, które przechodzą dziwne koleje losu. W 2014 roku opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków przekazał zbiór kilkunastu zabytków kultury celtyckiej (w tym statuetki zwierząt z brązu) pochodzące z nielegalnych wykopalisk w Nowej Cerkwi. Zostały wykopane kilka lat wcześniej a gdy szabrownicy wpadli – stały się dowodami rzeczowymi w postępowaniu sądowym. Po zakończeniu procesu – trafiły do Muzeum Śląska Opolskiego.
KOLEGIUM, KAMIENICA, KARCZMA
Jest jeszcze przekrojowa kolekcja porcelany śląskiej – od czasów najdawniejszych po współczesność. Etnografię także potraktowano w przekroju historycznym: widzimy nie tylko stroje, wyposażenie izb czy narzędzia typowe dla dawnej wsi opolskiej; są także ich odpowiedniki właściwe kulturze kresowej – przywiezionej na Śląsk Opolski wraz z falą repatriacji po II wojnie światowej. W zbiorach znajdują się prace artystyczne (to kolejny, przebogaty dział): od gotyckiej Madonny z Sadowa aż po malarstwo Juliana Fałata, Józefa Chełmońskiego, Maksymiliana Gierymskiego oraz Stanisława Ignacego Witkiewicza. Kolekcja uwzględnia także twórczość artystów pochodzących z samego Opola. Muzeum posiada kilka budynków – nieopodal siedziby głównej (przy ulicy św. Wojciecha), w czynszowej, przepięknej kamienicy zobaczymy wnętrza typowe dla dziewiętnastowiecznego mieszczaństwa.
Jest jeszcze karczma przy zbiegu ulic Kołłątaja i Ozimskiej – tam prezentowane są prace wybitnego polskiego kolorysty żyjącego w latach 1897 – 1972: Jana Cybisa związanego z Opolszczyzną przez miejsce urodzenia – wieś Fröbel (obecnie Wróblin) koło Głogówka. Oddziałem MŚO jest również Muzeum Czynu Powstańczego na Górze św. Anny. Oprócz typowych lekcji muzealnych opolski ośrodek proponuje szkołom także zajęcia przyrodnicze w terenie: od września do marca ornitologiczne (obrączkowanie ptaków), od maja do sierpnia entomologiczne (z zakresu wiedzy o owadach). Można również zamówić warsztaty edukacyjne – poświęcone malowaniu na szkle, poszukiwaniu skarbów czy tradycyjnym świętom (przed Bożym Narodzeniem oraz Wielkanocą). Muzeum wydaje Opolski Rocznik Muzealny oraz liczne albumy i foldery, które są dostępne na miejscu.
Jak odnotowały kroniki, pierwsi jezuici przybyli do Opola dokładnie 24 lutego 1668 roku. Z jednej strony wypełniali misję rekatolizacyjną po wojnie trzydziestoletniej (1618 – 1648), z drugiej – podobnie jak w wielu innych miejscach swojej posługi planowali zająć się szkolnictwem. W niedługim czasie tereny przylegające do Małego Rynku stały się domeną zakonników: między dzisiejszymi ulicami Muzealną, Opolczyka i Osmańczyka mieścił się ich klasztor. Obecna siedziba Muzeum Śląska Opolskiego powstała z połączenia dwóch kamienic. W 1667 roku pierwszą jezuici otrzymali jako dar od Jana Krzysztofa Prószkowskiego, drugą (przyległą) dokupili zaraz potem planując zorganizować tam kolegium czyli szkołę. W latach 1675 – 1800 funkcjonowała tam także ciesząca się wielkim poważaniem profesjonalna apteka. W 1773 roku zakon przestał istnieć, jego majątek zaś podlegał sekularyzacji: na mocy postanowienia króla Fryderyka II Wielkiego powołano tam Królewski Instytut Szkolny. Nauczyciele – jezuici zachowali stanowiska. Między 1816 a 1832 rokiem pracowali tu urzędnicy rejencji opolskiej, w swojej historii budowla mieściła lokale dla nauczycieli, była też szpitalem. Pierwsze opolskie muzeum – o profilu typowo miejskim – powstało w 1899 roku z inicjatywy burmistrza Artura Pagelsa i adwokata Paula Vogta. Z początku mieściło się przy dzisiejszej ulicy Ozimskiej i do dzisiejszej siedziby (zaliczając po drodze jeszcze jedną, pośrednią lokalizację) przeprowadziło się dopiero w 1932 roku. To wtedy postaniowiono nadać mu charakter regionalny, chociaż pod nazwą Städtische Museum Oppeln.
Wyświetl większą mapę
