Zbigniew Markowski
Z POTRZEBY WIERNYCH
Dwa dni przed Wigilią 1902 roku z kościoła w Kochłowicach wyruszyła tłumna procesja z orkiestrą. Uroczysty, liczący niemal siedem kilometrów przemarsz zakończył się w niewielkiej wówczas wsi Panewniki (dziś dzielnicy Katowic) – taki był początek franciszkańskiej obecności w tym miejscu. Zakonnicy byli potrzebni: górnośląski przemysł rozwijał się, przybywało wiernych, którzy wymagali duchowej posługi. Autorem pomysłu na lokalizację właśnie w Panewnikach był proboszcz z pobliskich Bogucic – Ludwik Skowronek, który zakupił 8 hektarów ziemi z przeznaczeniem na klasztor. Ponieważ uzyskanie pozwolenia na budowę świątyni wymagało czasu, franciszkanie rozpoczęli swoją panewnicką historię od wzniesienia tak zwanej groty lourdzkiej. Nabożeństwa przy grocie odprawiane są do dziś – pierwszą mszę celebrowano tam w sierpniu 1905 roku.
Usytuowanie groty wzorowane jest na Lourdes – nawet rzeczka Kłodnica przebiega pod zbliżonym do francuskiego pierwowzoru kątem. W tym samym roku rozpoczęto budowę kompleksu klasztornego wraz ze świątynią: projekt zamówiono u niemieckiego franciszkanina – brata Mansuetusa Fromma, autora wielu prac architektonicznych do dziś obecnych na Dolnym i Górnym Śląsku (jego dziełem jest między innymi klasztor franciszkanów i kościół św. Elżbiety Węgierskiej w Nysie).
WŁASNYMI RĘKAMI
Fromm – choć najczęściej projektował w stylu neoromańskim – słynął z licznych, wyrafinowanych ozdób na budowlach, niektóre z jego projektów nie zostały zatwierdzone, ze względu na sprzeczność z duchem franciszkańskiego ubóstwa. Niezależnie od ocen sprzed ponad wieku, świątynia robi wrażenie – szczególnie siedmiometrowej średnicy witrażowa rozeta umieszczona na czołowej fasadzie kościoła. Wiele prac przy budowie, zwłaszcza tych wymagających specjalistycznych umiejętności: ciesielskich, stolarskich czy kowalskich, wykonywali sami zakonnicy. Roboty prowadzono z rozmachem, przy udziale kilkuset robotników; może właśnie dlatego udało się bardzo szybko doprowadzić inwestycję do szczęśliwego końca. Franciszkańską bazylikę konsekrowano już latem 1908 roku przy udziale wrocławskiego kardynała – Georga Koppa.
Organy poświęcił jednak kapłan polski: ksiądz August Hlond, który był wówczas administratorem z nadania Watykanu. Kościół św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny żyje rytmem roku liturgicznego – po Bożym Narodzeniu, przez ponad miesiąc pielgrzymi oglądają tu największą w Europie ołtarzową szopkę (jej wysokość sięga 18 metrów), instytucję której historia liczy już ponad sto lat. Działają i dwie inne szopki – ruchoma oraz – już poza świątynią – szopka z żywymi zwierzakami.
DUCH ŚWIĘTEGO FRANCISZKA
Później licznie odwiedzana jest przyklasztorna Kalwaria. Podobnie jak w przypadku groty lourdzkiej, budowę obiektu kalwaryskiego konsultowano z osobami, które dobrze znały pierwowzór. Kolejne kaplice wznoszono całymi dziesięcioleciami – pierwsze prace rozpoczęto w 1936 roku (z oddaniem do użytkowania pierwszej stacji w 1938), ostatnie roboty przy stacji VII zakończono w roku 1984. Panewnicki park mieści także kaplice różańcowe. W kompleksie pracuje Wyższe Seminarium Duchowne pod wezwaniem św. Bonawentury Prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce. Duże wrażenie robi ogrodzony murem park, rosną tam: modrzewie, klony, jawory, lipy, brzozy, dęby szypułkowe, jarzębiny, topole oraz sosny. Wszystko to mieści się tuż obok administracyjnego centrum Górnego Śląska.
Sanktuarium maryjne w Panewnikach daje wierzącym możliwość praktyk religijnych w niezwykle pięknej świątyni – bogatej w ołtarze (także świętej Barbary, św. Franciszka z Asyżu, świętego Antoniego z Padwy) oraz kaplice: Matki Bożej Fatimskiej, Matki Bożej Częstochowskiej i ulokowana w krypcie kaplica świętego Józefa.
Zakon Braci Mniejszych jest jedną z największych katolickich wspólnot zakonnych, liczy dziś około 13 tysięcy braci. Zgromadzenie założył święty Franciszek z Asyżu w 1209 roku. Zalicza się je do tak zwanych zakonów żebrzących – hołdujących skromności i ubóstwu; rozdział 6. reguły zakonnej mówi, iż „bracia nie powinni niczego nabywać na własność”. Święty Franciszek (Jan Bernardone) był Włochem, porzucił wystawne życie bogatego rycerza i został żebrakiem. Dołączyło do niego wiele osób, które chciały słuchać jego nauk. Doktrynę świętego Franciszka zatwierdził oficjalnie papież Innocenty III. Święty zwracał szczególną uwagę na ludzkie cechy Chrystusa oraz człowieczy wymiar boskości. Przypisuje mu się wyjątkowe, pełne szacunku traktowanie przyrody, zgodnie z podaniami miał on swoje kazania kierować także do roślin czy ptactwa. Dziś święty Franciszek jest więc nieformalnym patronem organizacji ekologicznych, oficjalnie zaś opiekuje się ubogimi, sprzedawcami i krawcami. Na obrazach i rzeźbach przedstawiany jest czasem w otoczeniu ptaków, często z białą lilią lub różańcem albo krucyfiksem w dłoni. Zwyczajowo występuje wówczas we franciszkańskim habicie – Bracia Mniejsi noszą brązowy habit z kapturem, przepasują się białym sznurem zwanym cingulum.
Wyświetl większą mapę
